نكات جالب ايزينيا فتيدا    

احساسات : کرم ها فاقد عواطفی همچون ناراحتی یا خوشحالی هستند ولی به لمس شدن و نور از خود واکنش نشان می دهند.

 چه موجوداتی کرم ها را می خورند؟

 کرم ها غذای دلچسبی برای بسیاری از پرندگان ، ماهی ها ، وزغ ها ، سوسک ها ، روباه ها ، جوجه تیغی ، گراز ، مار و حتی انسان می باشند .

تنفس کرم ها:کرم ها نیز مانند سایر موجودات زنده نیازمند اکسیژن می باشند کرم ها اکسیژن را بوسیله سطح مرطوب بدن خود جذب کرده و پس از تبادلات تنفسی در اندام های کرم دی اکسید کربن تولید شده ناشی از تنفس اندام ها بوسیله ی پوست کرم دفع می شود .

مغز کرم : کرم ها مغزی شبیه به مغز انسان یا سایر پستانداران ندارند . اعمال کرم توسط سیستم گسترده ای از شبکه های عصبی که در سرتاسر بدن کرم موجود است صورت می پذیرد . به همین دلیل واکنش کرم نسبت به تحرکات  مکانیکی و نوری بسیار سریع خواهد بود.

کرم ها چند سال عمر می کند ؟

 در طبیعت این کرم ها معمولا بیش از یک سال عمر نمی کنند ولی در شرایط بستری و تحت مراقبت عمر مفید این کرم ها از چهار تا ده سال گزارش شده است.

آیا کرم ها گوش یا چشم دارند ؟

کرم ها فاقد هرگونه چشم یا اندامی با عنوان گوش هستند ولی سیستم عصبی گسترده در سرتاسر بدن این موجودات از چنان قدرتی برخوردار است که نور و کوچکترین  لرزش ها حتی لرزش های صوتی را نیز درک می کند.

 اندام پا شکل یا پرزی موجود در بدن کرم چیست ؟

این اندام ها به کرم این امکان را می دهد که در خاک یا بستر خود به راحتی به عقب و جلو برود . همچنین این اندام متصل به عصب های حساسی است که در اثر برخورد با تحرکات مکانیکی یا نور پیام های عصبی به بدن کرم ارسال کرده و در نتیجه کرم از  آن محیط سریعتر دور می شود .در واقع این Setaes اندامی حرکتی و حسی برای کرم ها می باشد. 

کرم کمپوست فئوتيدا

كرم كمپوست خانواده ايزنيا فئوتيدا (فوتیدا یا فتیدا) در بسياري از كشورها به صورت صنعتي پرورش داده مي شود. كانادا، استراليا و برزيل از جمله كشورهايي هستند كه پرورش كرم هاي كمپوست را در طرح هاي كشاورزي و زيست محيطي خود قرار داده اند. بر اساس تحقيقات انجام گرفته روي كرم هاي كمپوست، اين موجودات زنده بي آزار خطري براي انسان ها ندارند و مي توانند با خوردن مواد آلي موجود در كودهاي گاوي و ته مانده ميوه ها و بقاياي بستر كارخانه هاي توليد قارچ با ترشح آنزيم هاي داخلي، مواد آلي را آلي تر كنند. در اين حالت پس از دفع فضولات كرم، با جدا كردن كرم ها از بستر، كودي سبك از بستر باقي مانده به دست مي آيد كه از نظر وجود برخي عناصر مانند فسفر، پتاسيم، آهن و منگنز از ساير كودهاي آلي غني تر است و آلودگي كمتري نسبت به ساير كودهاي رايج حيواني دارد و در نتيجه قيمت بالاتري را به خود اختصاص مي دهد. 

    كرم هاي كمپوست با خوردن ته مانده ميوه و دفع آن به صورت كود، اجازه ي نشست شيرابه هاي سمي را نمي دهند و منجر به تقويت مواد آلي خاك و در نتيجه، بالا رفتن كيفيت محصولات كشاورزي مي شوند. 

    بستري كه براي پرورش تهيه مي شود بايد حداقل داراي 50 سانتي متر عمق و 40 سانتي متر عرض و طول مي تواند به دلخواه باشد. مواد تشكيل دهنده بستر پرورش مي تواند شامل مخلوط كود گاوي، ته مانده ميوه ها و يا ساير محصولات كشاورزي، بقاياي بستر توليد قارچ، كاه، برگ خشك و... باشد. قسمت فوقاني بستر تقريبا هميشه خالي است چون اين كرم ها به شدت از نور گريزانند و در مجاورت نور خورشيد به شدت واكنش عصبي نشان مي دهند، اندام قهوه اي متمايل به قرمز خود را در حالتي عصبي پيچ و تاب مي دهند تا بتوانند به جايي امن و تاريك برسند. 

    اگر رطوبت بستر آنها كم شود يا غذاي تازه اي در اختيار آنها قرار نگيرد، فعاليت خود را قطع مي كنند و به قسمت عمقي بستر مي روند و آن قدر آن پايين مي مانند تا از گرسنگي بميرند. 

    پودر كرم هاي كمپوست با داشتن 70 درصد پروتئين خالص و املاح و با جذب بالاي 90 درصد در دستگاه گوارش در بسياري از كشورها مصارف خوراكي انساني و دامي دارد. 

    مثلا پودر كرم را روي ساندويچ هاي همبرگرشان مي ريزند يا وقتي ملخ را براي سرخ كردن در تابه تفت مي دهند، چاشني اصلي كباب ملخ را از پودر كرم كمپوست انتخاب مي كنند تا ارزش غذايي بالاتري داشته باشد. 

    پودر كرم كمپوست در صنعت دام و طيور و ماهي، زنبور عسل، شترمرغ، قورباغه، كروكوديل و... نيز كاربرد وسيعي دارد و در موارد متفاوت كارايي بالايي از خود نشان داده است. 

    به عنوان مثال مصرف نيم كيلو در تن خوراك طيور گوشتي باعث كاهش دوره پرواربندي شده و در طيور تخم گذار باعث افزايش نطفه داري و ماندگاري نطفه شده و... استفاده از پودر كرم در تهيه كيك مخصوص زنبور عسل، كاهش دوره نقاهت در دام ها، افزايش قدرت و سرعت اسب ها، بهتر شدن كيفيت و افزايش زمان آوازخواني قناري ها و... از معدود فوايد اين محصول مي باشد. 

    بسياري از محصولات آرايشي و بهداشتي گران قيمت نيز با استفاده از پودر كرم غني شده و مورد استفاده قرار مي گيرند

آشنایی با کرم EiseniaFoetida

 خداوند بیش از ۳۲۰۰ نوع کرم خاکی آفریده است که دو نوع آن با مابقی تفاوت دارد، مابقی با تولید مثل سالی یک بار، مبادرت به شخم زدن و جابجایی خاک می‏کنند و لیکن دو نوع دیگر با ویژگی خاصی نجات دهنده محیط زیست انسان‏ها و تامین کننده غذای سالم آنها هستند، یکی از این دو نوع کرم، کرم خاکی آیزینیا فوتیدا EiseniaFoetida است که در زبان فارسی به کرم قرمز خاکی حلقوی بارانی و در سطح بین ‏المللی به کرم قرمز کالیفرنیاییRed Worm California معروف است. 

 این کرم با تولید مثل هر هفته، با ویژگی داشتن ۷۰ درصد پروتئین در مقایسه با ۲۲ درصد پروتئین گوشت قرمز یعنی بیش از سه برابر و همچنین دارای امگا ۳ یکی از مخلوقات نادر خداوند از لحاظ مواد غذایی می‌باشد.

علاوه بر این فضولات این کرم کودی بنام کرمی کمپوست با خواص منحصر بفردی است که در ادامه خواص آن ارائه خواهد شد. این کرم در سال ۱۹۴۲ میلادی شناسایی شده است و از سال ۱۹۷۹ میلادی با آن کسب و کار می‏شود.

مشخصات فیزیکی:

 انواع محیط‌های پرورش عبارتند از:

1.      پرورش با استفاده از فاضلاب شهری
2.      پرورش با مواد آلی گیاهی
3.      پرورش به وسیله زباله
4.      پرورش به وسیله فضولات حیوانی

5.      سایر محیط‌های کشت

تغذیه خوراک کرم:

همه نوع زباله‌تر شهری و فضولات حیوانی بجز مواد سنگی،‌ شیشه‏ای،‌ پلاستیکی، فلزی و گوشتی، غذای این کرم می‏باشد. به همین دلیل اسم دیگر این کرم، کرم آشغال‏خوار است. در ایران هر شهروند ایرانی روزی ۸۵۰ گرم و هر روستایی روزی ۳۵۰ گرم زباله تولید می‏کند که ۷۰ درصد آن خوراک این کرم می‏باشد. این کرم حداقل معادل وزن خود در روز غذا می‏خورد و ۶۰ درصد آن به کود تبدیل می‏شود و مابقی غذای خورده شده برای تکثیر و افزایش وزن و تعداد کرم مصرف می‏شود.

قابل ذکر است،  در عالم طبیعت برای تولید ۵/۲ سانتیمتر کود کرمی کمپوست از زباله بشر به ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ سال زمان نیاز است و از طریق این کرم این مدت به ۵ سال کاهش پیدا می‏کند. 

در ایران تبدیل زباله به کود کرمی‌کمپوست توسط چند شهرداری از جمله شهرداری‏های شیراز، رشت، مشهد، تبریز و … به صورت متمرکز در حال انجام است.

مصارف کرم:

در سطح کشورهای توسعه یافته از این کرم بدلیل داشتن پروتئین ۷۰ درصدی در موارد زیر استفاده می‏شود:

مصرف پروتئینی انسانی:

در سایر کشورها از جمله در کشور آمریکا غذای مصرفی مردم است همانند انواع کنسرو جهت سالاد، غذاهای پختنی، انواع نوشیدنی و … به عنوان مثال از گرانترین غذاهای فروشگاه‌های زنجیره‏ای مک دونالد می‌باشد، با توجه به فرهنگ ما استفاده از آن فعلا امکان‏پذیر نمی‏باشد. (خود کرم به عنوان پروتئین)

مصرف پروتئینی حیوانی:

با توجه به ازدیاد جمعیت و نیاز مردم به مواد پروتئینی سالم، تولید و پرورش دام، طیور و آبزیان، نقش اساسی در تامین نیازهای مردم و تقویت بنیه اقتصادی روستاییان و کشاورزان را دارد.

در این میان تغذیه دام، طیور و آبزیان با کرم خاکی به عنوان ماده غذایی دارای پروتئین زیاد باعث افزایش کیفیت محصولات شده و نیاز کشور به واردات محصولاتی چون دان مرغ، انواع مکمل‌های غذایی دام و آردماهی را کاهش می‌دهد. از این گونه برای اولین بار در قرن ۱۸میلادی برای تغذیه دام و طیور استفاده شد.

امروزه در تغذیه مرحله لاروی آبزیان، تمایل به استفاده از غذای زنده وجود دارد، زیرا در بسیاری از موارد، دانش بشری هنوز قادر به تامین مصنوعی کلیه نیازهای غذایی لارو نبوده و پوشش این نیاز با غذای زنده راه حل مطلوب و مطمئنی است.

مهمترین غذای زنده مصرفی کرم‌خاکی است که درصد پروتئین آن بیش از سایر گونه هاست و علاوه بر آن دارای امگا۳ نیز می‌باشد.

استفاده از این گونه به جای محصولات جانبی علاوه بر افزایش درصد رشد و کیفیت گوشت، از نظر اقتصادی نیز به‌صرفه‌تر است و تولید آن نیاز کشور به واردات محصولات فوق را که از زمان هجوم شانه دار ژله‌ای به دریای خزر و کاهش کیلکا به عنوان ماده اصلی آرد ماهی و افزایش قیمت آرد ماهی و واردات آن را به همراه داشته است، کاهش می دهد.

 به عنوان مواد اولیه در تولید لوازم آرایشی و بهداشتی:

همانطور که قبلا هم گفته شد این کرم به دلیل داشتن پروتئین و امگا۳ فراوان به عنوان یکی از مواد اصلی تشکیل دهنده محصولات آرایشی و بهداشتی می باشد.

در سال ۱۹۸۵ شرکت DOVE برای اولین بار استفاده از این کرم را در محصولات خود آغاز نمود و اولین سری محصولات خود با عنوان جوان کننده‌گان پوست در سال ۱۹۸۷ به بازار عرضه نمود، اما هم اکنون بیشتر شرکتهای پیشتاز در این صنعت با تولید انواع شامپو، صابون، کرم، انواع پودرهای روشن کننده و تقویتی و … استمرار به تولید با این کرم را در دستور کار خود قرار داده اند. در این بین می توان به محصول شرکتFace-Lift  با نام تجاری G2G اشاره نمود که یکی از گران قیمت‌ترین محصولات آرایشی جهان می‌باشد.

به عنوان مواد اولیه در تولید دارو:

از جمله یکی از مهمترین مصارف جدید این کرم که به کمک صنعت داروسازی و پزشکی آمده تولید محصولات دارویی و پزشکی می باشد، که داروهای مکمل غذایی، انواع آرامش بخش‌ها، داروهای ضد سرطان را شامل می باشد.

جدول شماره ۱ –تجزیه هموژن بدست آمده از کرم‌های خاکی

 اطلاعات تکمیلی:

قیمت جهانی کرم هر کیلوگرم ۳۳ دلار  و قیمت جهانی کود کرمی کمپوست هر کیلوگرم۳۰۰۰۰ ریال می‏باشد.

 فضولات کرم:

این کرم، در روز بیش از وزن خود غذا می‏خورد و ۶۰ درصد آن را به فضولاتی به نام کود کرمی‌کمپوست تبدیل می‏کند و این کود دارای حداقل ۵ خاصیت زیر است:

1.      بی بو است

2.      مانع از ایجاد علف هرز می‏شود

3.      استفاده از این نوع کود، کیفیت محصولات کشاورزی را نسبت به کود شیمیایی عملاً‌ حدود ۵۰ درصد و کمیت (تعداد در واحد سطح) آنها را نیز چیزی در حدود ۲۰ تا ۷۰ درصد افزایش می‏دهد، و به علاوه مشکلات مربوط به باقی ماندن کود شیمیایی در مواد غذایی را ندارد. با توجه به تولید حدود ۱۰۰ میلیون تن تولیدات کشاورزی در سال ۱۳۸۶، معادل ۲۰ میلیون تن افزایش محصول بدون هزینه در پی خواهد داشت.

4.      بدلیل خاصیت اسفنجی کود تولید شده در نگهداشت آب و آزاد سازی تدریجی آب موجود، از این کود به همراه فنّاوری خاص، اقدام به بارور نمودن و حاصلخیزی زمین‏های شوره‏زار، شیمیایی شده،‌ کوهپایه و غیرقابل کشت می‏شود

5.      از همه مهمتر، بدلیل فقدان هر نوع مواد شیمیایی، محصول کشاورزی تولیدی با استفاده از این کود، ارگانیک است و قیمت محصول کشاورزی ارگانیک در سطح جهانی، بین ۲ تا ۵ برابر قیمت محصول کشاورزی عادی است

جدول شماره ۱- مقایسه ویژگی انواع کودها (دکتر علی رضا ۱۳۷۵)

کرم خاکی

در طبقه بندی جانوران که در آغار قرن 19 قرن انجام گرفت، تمام جانورانی که دارای بدنی دراز و فاقد ضمایم واضح بودند به کرم ها موسوم شدند. این جانوران به علت داشتن یک انتهای قدامی یا سر که دارای اندامهای حسی است و به قصد برخورد و روبرو شدن با محیط به طرف جلو حرکت می‌کنند و یک انتهای خلفی یا دم ، با اسفنجها و مرجانها و شانه‌داران اختلاف و تمایز دارند. رده کمتاران ، رده‌ای از کرمها هستند که به صورت حلقوی هستند که در هر حلقه چندین تار دارند. کرمهای خاکی نمونه ای از این رده است. از کرمهای خاکی بزرگ لومبریکوس ترستریس نمونه جالبی است که ممکن است به درازای 30 سانتیمتر و به قطر 9 میلیمتر رشد کند. 

مشخصات خارجی

بدن این کرم ، استوانه‌ای دراز و بطور واضح در دو انتها نازک و باریک است. سطح شکمی آن پهن و رنگ پریده‌تر از سطح پشتی است و سطح پشتی تیره است. سر مشخص و متمایزی در حیوان وجود ندارد. بدن یک کرم بالغ به 80 تا 100 قطعه حلقه‌ای شکل که بوسیله شیارهای عرض مجزا است، تقسیم شده است. دهان کرم در حلقه اول است و بوسیله یک قطعه گوشتی به نام پیش دهان آویزان می‌باشد. مخرج آن بیضی شکل و بطور عمودی در حلقه آخر قرار دارد. روی حلقه‌های 31 تا 37 برآمدگی غده‌ای واضحی به نام کمربند تناسلی دیده می‌شود. کمربند تناسلی ماده سازنده پیله را که محتوی تخم است ترشح می‌کند. 

تارهای کرم خاکی

در هر حلقه به جز اولی و آخری ، 4 جفت تار موی مانند کوچک وجود دارد که در سطح شکمی و جانبی مختصر برجستگی پیدا کرده است. هر تار عبارت است از یک میله کیتینی نوک تیزی است که در یک کیسه اپیدرمی مخصوص واقع در درون دیواره بدن جای گرفته است. تار می‌تواند بوسیله عضلات منقبض کننده در هر جهت حرکت کرده، امتداد یابد و یا عقب کشیده شود و تارها در موقعی که کرم در سوراخش قرار دارد و یا روی زمین حرکت می‌کند مانند گیره یا میخ عمل می‌نماید. 

دیواره بدن

قسمت خارجی کرم از یک کوتیکول شفاف و نازک پوشیده شده است.کوتیکول دارای خطوط عرضی نازکی است که یک منظره قوس و قزحی مختصری ایجاد می‌کند. در کوتیکول سوراخهایی در روی بسیاری از سلولهای حسی اپیدرم موجود است. اپیدرم روی یک غشای قاعده‌ای قراردارد و زیر غشای قاعده‌ای لایه نازکی از عضلات حلقوی و لایه ضخیم‌تری از عضلات طولی وجود دارد. سطح داخلی دیواره بدن از صفاق مستور است. شکل جانور در نتیجه خاصیت کشش دیواره بدن روی اندامها و مایعات درونی حفظ می‌شود. 

دستگاه گوارش

این دستگاه از قسمتهای زیر تشکیل می‌شود: 

·         دهان که دنباله آن حفره دهانی است. (در حلقه‌های 3 – 1)

·         حلق (در حلقه‌های 5 - 4) با غده‌های مخصوص چرب و نرم کردن و الیاف عضلانی در دیواره‌های خارجی آن.

·         مری باریک و مستقیم (در حلقه‌های 14 - 6) که بوسیله سه جفت غده‌های آهکی از پهلو اتصال دارد.

·         یک چینه‌دان بزرگ با دیواره نازک که در حقیقت یک پیشخانه برای ذخیره می‌باشد.

·         سنگدان (در حلقه‌های 18 - 17) با دیواره‌های عضلانی ضخیم و محکم که در داخل از کوتیکول مفروش است.

·         روده که تا مخرج امتداد دارد.

دستگاه گردش خون

خون در تمام قسمتهای بدن کرم جاری است و یک سیستم رگهای خونی بسته بامویرگها وجود دارد. پنج رگ اصلی ممتد در طول بدن و پنج جفت قلب در حلقه‌های 11 - 7 دیده می‌شود. از حلقه 12 به طرف عقب ، هر حلقه دارای رگهای بند بند زوج است که رگهای طولی را به اندامهای گوناگون مربوط می‌سازد. 

دستگاه تنفس

دستگاه تنفسی منظم در این کرمها موجود نیست. خون جاری اکسیژن را در مویرگهای نزدیک کوتیکول مرطوب در دیواره بدن ، دریافت کرده و CO₂ پس می‌دهد. اکسیژن با هموگلوبین در پلاسما ترکیب شده به بافتهای مختلف حمل می‌شود. 

دستگاه عصبی

در بالای حلق (حلقه 3) یک جفت گانگلیونهای مغزی با مغز وجود دارد. دو رابط از پیرامون حلق به گانگلیونهای زیر مری دو قطعه‌ای کشیده می‌شود، به نام حلقه دور مری و از گانگلیونهای زیر مری طناب عصبی شکمی در طول کف حفره عمومی بدن تا حلقه مخرجی امتداد می‌یابد. چندین عصب نیز به پیش دهان و ناحیه دهانی متصل می‌گردد. طناب عصبی شکمی در هر حلقه دارای یک عقده بزرگ است و 3 جفت عصب جانبی از آن خارج می‌شود. طناب و عقده‌ها به صورت ساختمانهای جفت بوجود می‌آید، رشته اعصاب جانبی به عضلات ، سلولهای اپیدرمی ، نفریدیها ، کیسه‌های تار و سایر اندامها عصب می‌دهد. 

دستگاه تولید مثل

کرم خاکی تک جنسی است و در هر کرم اندامهای جنسی نر و ماده در قسمت شکمی جای دارد. کرمهای خاکی در بیشتر سال ، تولید مثل می‌کنند، ولی حداکثر فعالیت تکثیری آنها در هوای گرم و مرطوب است. جفتگیری در شب صورت گرفته. دو کرم خود را از سوراخ بیرون کشیده، سطح شکمی قدامی‌شان را نزدیک هم می‌آورند، بطوری که انتهای قدامی‌شان در دو جفت مخالف هم قرار دارد. در هر کرم یک جفت شیار اسپرمی تشکیل می‌شود که در طول آنها توده‌های اسپرم به منظور دخول در جایگاه اسپرمی دیگری عبور می‌کند. پس از این عمل ، کرمها از هم جدا می‌شوند. بنابراین عمل لقاح دو جانبه و متقابل است. 

رابطه کرم خاکی با انسان

کرمهای خاکی به عنوان طعمه در ماهیگیری مصرف عملی دارند. اثرات طویل‌المدت کرمهای خاکی در طبیعت جنبه‌های عملی مشخصی دارد. از آنجا که خاک را سوراخ می‌کنند اثرات قابل توجهی درحاصلخیزی خاک دارند